Cấu tạo ô tô đơn giản và dễ hiểu 

1. Hệ thống chuyển động

Trong hệ thống chuyển động của ô tô, chúng ta sẽ tìm hiểu bốn nội dung chính: Động cơ ô tô, Hộp số ô tô, Hệ thống dẫn động, và Hệ thống bánh xe.

1.1. Động cơ ô tô

Động cơ là bộ phận quan trọng nhất của ô tô, được ví như “trái tim” của xe. Động cơ chuyển đổi năng lượng thành năng lượng cơ học giúp xe di chuyển. Hiện nay, có nhiều loại động cơ khác nhau được sử dụng, từ động cơ đốt trong truyền thống đến các loại động cơ “xanh” như động cơ điện và động cơ hybrid.

• Động cơ đốt trong: Là loại phổ biến nhất, hoạt động dựa trên nguyên lý đốt cháy nhiên liệu trong buồng đốt để tạo ra sức mạnh.
• Động cơ điện: Sử dụng điện năng để tạo ra sức mạnh, ít gây ra khí thải ô nhiễm hơn so với động cơ đốt trong.
• Động cơ hybrid: Kết hợp giữa động cơ đốt trong và động cơ điện, giúp giảm tiêu thụ nhiên liệu và tăng hiệu suất của xe thông qua việc chuyển đổi qua lại giữa hai loại động cơ.

Hiểu rõ về các bộ phận và nguyên lý hoạt động của các loại động cơ sẽ rất hữu ích trong việc bảo dưỡng và sửa chữa, giúp tiết kiệm chi phí và kéo dài tuổi thọ của xe.

1.2. Hộp số ô tô

Hộp số là một thành phần quan trọng trong hệ thống truyền động, đóng vai trò trung gian giữa động cơ và hệ thống dẫn động bằng cách truyền chuyển động quay với tỉ số truyền linh hoạt. Điều này cho phép xe thích ứng với các điều kiện vận hành khác nhau, ví dụ như tăng tốc nhanh chóng trên đường cao tốc hoặc tăng mô-men xoắn để vượt địa hình đồi núi.

• Hộp số sàn (MT): Thường được ưa chuộng với các xe thể thao hoặc xe tải nhờ tính linh hoạt và cảm giác lái thú vị.
• Hộp số tự động (AT): Tiện lợi hơn trong việc điều khiển và thích hợp cho việc lái xe trong thành phố.

Trong hộp số tự động, có nhiều loại khác nhau như hộp số tự động AT, hộp số tự động vô cấp CVT, hộp số ly hợp kép DCT, và hộp số sàn bán tự động AMT. Mỗi loại có cấu trúc và cách hoạt động khác nhau, phản ánh sự tiến bộ trong công nghệ ô tô hiện nay.

1.3. Hệ thống dẫn động

Hệ thống dẫn động đảm nhận vai trò nhận và truyền chuyển động từ hộp số đến các bánh xe chủ động. Hiện nay có nhiều loại hệ thống dẫn động, bao gồm:

• Dẫn động cầu trước (2 bánh trước)
• Dẫn động cầu sau (2 bánh sau)
• Dẫn động 2 cầu (4 bánh bán thời gian hoặc toàn thời gian)

Tùy vào loại hệ thống, cấu trúc sẽ khác nhau. Thông thường, hệ thống dẫn động bao gồm bán trục hoặc cầu xe truyền lực từ hộp số đến các bánh xe chủ động, và trục các đăng giúp truyền chuyển động từ hộp số hoặc bộ vi sai đến các trục bánh xe. Hiểu rõ về cấu trúc và cách hoạt động của hệ thống dẫn động là yếu tố quan trọng giúp chủ xe bảo dưỡng và sửa chữa hiệu quả.

1.4. Hệ thống bánh xe

Bánh xe là bộ phận không thể thiếu, chịu trách nhiệm chuyển đổi chuyển động quay từ các trục hoặc cầu xe thành chuyển động tịnh tiến, cho phép xe di chuyển. Cấu tạo bánh xe bao gồm lazang (mâm) và lốp xe. Lốp xe là phần duy nhất tiếp xúc trực tiếp với mặt đường, giúp giảm thiểu va đập và cung cấp độ bám cần thiết khi xe di chuyển trên các loại địa hình khác nhau.

Chọn lốp xe phù hợp với điều kiện địa hình và phong cách lái xe có thể cải thiện trải nghiệm lái xe và kéo dài tuổi thọ của xe. Việc duy trì và chăm sóc bánh xe đúng cách cũng là một phần không thể thiếu trong bảo dưỡng ô tô định kỳ.

2. Hệ thống điều khiển và vận hành

Trong phần này, chúng ta sẽ tìm hiểu về ba hệ thống chính: Hệ thống lái, Hệ thống treo, và Hệ thống phanh.

2.1. Hệ thống lái

Hệ thống lái là bộ phận quan trọng, có nhiệm vụ điều chỉnh hướng di chuyển của bánh xe theo ý muốn của người lái. Cấu tạo của hệ thống lái ô tô bao gồm ba thành phần chính:

• Dẫn động lái
• Cơ cấu lái
• Trợ lực lái

Sự phát triển trong công nghệ lái xe đã mang lại những cải tiến đáng kể cho hệ thống lái. Từ việc cung cấp trợ lực lái để giảm bớt cường độ cho người lái đến việc sử dụng các hệ thống điều khiển tự động để cải thiện tính ổn định và độ chính xác khi lái xe.

2.2. Hệ thống treo

Hệ thống treo có nhiệm vụ nâng đỡ toàn bộ thân xe phía trên khung dầm, đảm bảo xe di chuyển một cách ổn định, chắc chắn và êm ái trên mọi loại địa hình. Một số loại hệ thống treo ô tô phổ biến hiện nay bao gồm:

• Hệ thống treo độc lập
• Hệ thống treo MacPherson
• Hệ thống treo đa liên kết

Cấu tạo của hệ thống treo bao gồm ba thành phần chính:

• Bộ phận đàn hồi
• Bộ phận dẫn hướng
• Bộ phận giảm chấn

Mỗi bộ phận đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu va đập và rung lắc khi xe di chuyển. Tùy thuộc vào loại hệ thống treo, cấu trúc và cách hoạt động của các bộ phận này có thể khác nhau.

Hệ thống treo đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự thoải mái và an toàn cho người lái và hành khách. Các loại hệ thống treo khác nhau sẽ ảnh hưởng đến trải nghiệm lái xe và hiệu suất của xe trên các địa hình khác nhau.

2.3. Hệ thống phanh

Hệ thống phanh giúp giảm tốc độ hoặc dừng hoàn toàn xe khi cần thiết. Có hai loại phanh chính là phanh đĩa và phanh tang trống, được gọi là hệ thống phanh chính trên bánh xe. Ngoài ra, ô tô còn được trang bị hệ thống phanh tay, sử dụng để giữ xe tại chỗ khi dừng lâu hoặc đậu đỗ.

• Phanh đĩa: Thường được sử dụng trong các xe hạng sang và xe hiệu suất cao, cung cấp khả năng phanh mạnh mẽ và hiệu quả trong mọi điều kiện địa hình.
• Phanh tang trống: Thường được sử dụng trên các dòng xe phổ thông, với chi phí sản xuất thấp hơn nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả trong điều kiện vận hành thông thường.

Ngoài vai trò cơ bản trong việc giữ an toàn khi lái xe, hệ thống phanh còn đóng vai trò quan trọng trong trải nghiệm lái xe của người điều khiển. Phanh phải hoạt động linh hoạt và đáng tin cậy, đồng thời cần được bảo dưỡng định kỳ để kiểm tra và đảm bảo hiệu suất hoạt động tốt nhất.

3. Hệ thống điện và điều hòa

3.1. Hệ thống điện

Nếu động cơ ô tô được ví như “trái tim”, thì hệ thống điện chính là “hệ thần kinh” của chiếc xe. Hệ thống điện đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra và cung cấp điện năng cho toàn bộ hệ thống trên xe ô tô. Điện năng cần thiết cho các chức năng như khởi động, đánh lửa, phun nhiên liệu, và điều khiển động cơ. Hệ thống điện cũng cung cấp năng lượng cho các thiết bị như đèn pha, còi xe, điều hòa, và các tiện ích khác như màn hình giải trí, loa xe,…

Với sự phát triển của công nghệ, hệ thống điện trong ô tô ngày càng trở nên phức tạp và hiệu suất hơn. Các tiện nghi và tính năng hiện đại như hệ thống giải trí, điều khiển tự động và kết nối Internet đòi hỏi một hệ thống điện mạnh mẽ và linh hoạt.

Do đó, việc bảo dưỡng và sửa chữa hệ thống điện ô tô càng trở nên quan trọng để đảm bảo xe hoạt động ổn định và an toàn.

3.2. Hệ thống điều hòa

Hệ thống điều hòa ô tô ảnh hưởng lớn đến trải nghiệm của người sử dụng. Thường được thiết kế 2 chiều, hệ thống điều hòa có chức năng làm lạnh và sưởi ấm, mang lại sự thoải mái cho hành khách trong mọi điều kiện thời tiết.

Cấu tạo điều hòa ô tô bao gồm các thành phần chính:

• Lốc điều hòa
• Dàn nóng
• Dàn lạnh
• Phin lọc gas
• Quạt gió
• Van tiết lưu
• Hệ thống dẫn gas

Mỗi thành phần đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh nhiệt độ và sự thoải mái trong khoang hành khách. Dàn nóng và dàn lạnh là hai bộ phận quan trọng trong việc tạo ra hoặc loại bỏ nhiệt độ, trong khi phin lọc gas giúp loại bỏ các hạt bụi và ô nhiễm khỏi không khí được thổi vào khoang lái.

Hệ thống điều hòa không chỉ đem lại sự thoải mái mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của người lái và hành khách. Trong những chuyến đi xa, một hệ thống điều hòa hoạt động tốt là yếu tố quyết định để có một trải nghiệm lái xe thú vị và an toàn. Đồng thời, việc bảo dưỡng và kiểm tra định kỳ hệ thống điều hòa cũng là cách để đảm bảo hiệu suất và tuổi thọ của nó.

4. Hệ thống an toàn

Hệ thống an toàn trên ô tô bao gồm những tính năng và công nghệ được tích hợp vào xe nhằm tăng cường và đảm bảo an toàn cho người lái và hành khách. Xe ô tô hiện đại ngày nay được trang bị những tính năng an toàn đa dạng và tiên tiến để bảo vệ mọi người khi tham gia giao thông.

Các tính năng an toàn cơ bản bao gồm:

• Túi khí
• Dây đai an toàn
• Cảm biến hỗ trợ đỗ xe
• Hệ thống chống bó cứng phanh ABS
• Hệ thống cân bằng điện tử ESP
• Hệ thống hỗ trợ khởi hành ngang dốc HAC

Những tính năng này giúp giảm thiểu tổn thương trong trường hợp va chạm và mang lại sự ổn định khi lái xe trên mọi loại địa hình và điều kiện thời tiết.

Ngoài ra, có một số tính năng an toàn cao cấp như:

• Camera 360 độ
• Hệ thống cảnh báo chệch làn đường và giữ làn đường
• Hệ thống chống va chạm trước – sau

Những tính năng cao cấp này hỗ trợ người lái nhận biết và phản ứng nhanh chóng trước các tình huống nguy hiểm xảy ra trên đường.

Ngày nay, các nhà sản xuất xe rất tích cực trang bị những hệ thống an toàn tiên tiến và hiện đại nhất trên các dòng xe của mình. Có thể kể đến như:

• Honda Sensing của Honda
• Toyota Safety Sense của Toyota
• Smart Sense của Hyundai
• i-Activsense của Mazda
• Safety Shield 360 của Nissan

Những tính năng an toàn ngày càng quan trọng, đồng thời cũng là yếu tố khách hàng xem xét rất kỹ lưỡng khi lựa chọn mua một chiếc xe mới. Sự tiện ích và tính năng an toàn của một chiếc xe không chỉ ảnh hưởng đến sự thoải mái mà còn ảnh hưởng đến sự an tâm khi lái xe trên đường.

5. Thân xe và các phần ngoại, nội thất

5.1. Khung thân xe

Khung dầm và thân vỏ đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong cấu trúc của ô tô. Chúng có nhiệm vụ nâng đỡ và kết nối tất cả các bộ phận của xe để tạo thành một thể thống nhất. Khung dầm và thân vỏ không chỉ bảo vệ và định hình bên ngoài của xe, mà còn ảnh hưởng đến độ ổn định và an toàn khi di chuyển.

Có 2 loại cấu trúc chính cho thân khung xe là thân khung rời và thân khung liền. Thân khung rời (body on frame) là loại cấu trúc truyền thống được sử dụng chủ yếu trong các dòng xe bán tải và xe tải. Loại cấu trúc này có khung dầm riêng biệt và thân vỏ được lắp vào trên khung, tạo ra một cấu trúc mạnh mẽ và linh hoạt, phù hợp với việc di chuyển trên cung đường không bằng phẳng.

Thân khung liền (unibody) là loại cấu trúc phổ biến trong các dòng xe du lịch và xe hạng nhẹ. Cấu trúc này tích hợp khung dầm và thân vỏ thành một khối duy nhất, cứng cáp và an toàn. Điều này mang lại sự linh hoạt trong vận hành và hiệu suất nhiên liệu tốt hơn.

5.2. Ngoại thất ô tô

Ngoại thất xe ô tô bao gồm một số bộ phận như sau:

• Cản xe: Là một bộ phận được lắp ráp ở phía dưới của đầu xe (cản trước) và phía dưới của đuôi xe (cản sau). Chức năng chính của cản xe là giảm thiểu tổn hại trong trường hợp va chạm xe từ phía trước hoặc phía sau, đặc biệt là trong điều kiện giao thông đông đúc hoặc các tình huống khẩn cấp trên đường.
• Lưới tản nhiệt: Cho phép không khí từ bên ngoài đi vào khoang động cơ và làm mát cho động cơ khi xe hoạt động. Đồng thời, lưới tản nhiệt cũng tạo điểm nhấn thẩm mỹ cho thiết kế ngoại thất của xe.
• Hệ thống đèn: Bao gồm đèn chiếu sáng, đèn xi nhan, đèn ban ngày, đèn sương mù, đèn hậu, đèn lùi, đèn phanh,… Mỗi loại đèn có chức năng và cấu trúc khác nhau để phục vụ cho mục đích sử dụng cụ thể của nó.
• Nắp capo: Tạo điều kiện thuận tiện cho việc bảo dưỡng và sửa chữa khoang động cơ.
• Gạt mưa: Loại bỏ nước mưa và bụi bẩn trên kính chắn gió, tạo điều kiện tốt nhất cho tầm nhìn của người lái, đặc biệt là khi lái xe trong điều kiện thời tiết xấu.
• Hệ thống kính: Bảo vệ lái xe và hành khách khỏi mưa, gió, bụi bẩn và các yếu tố môi trường khác khi di chuyển trên đường.
• Gương chiếu hậu ngoài: Hỗ trợ người lái quan sát phía sau xe, giúp tăng cường an toàn và thuận tiện khi di chuyển.

5.3. Nội thất ô tô

Khoang nội thất của xe ô tô bao gồm nhiều bộ phận quan trọng:

Vô lăng:

Vô lăng là một phần không thể thiếu của hệ thống lái xe, có nhiệm vụ điều khiển hướng di chuyển của xe theo ý muốn của người lái. Để tối ưu chức năng của vô lăng, các nhà sản xuất ô tô thường tích hợp các tính năng bổ sung như phím chức năng còi xe, điều khiển âm thanh, điều khiển cuộc gọi và chế độ Cruise Control. Một số dòng xe cao cấp còn có lẫy chuyển số phía sau vô lăng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển số nhanh chóng và linh hoạt.

Bảng đồng hồ:

Bảng đồng hồ trên xe cung cấp thông tin về tình trạng và hoạt động của xe cho người lái. Thông qua bảng đồng hồ, người lái có thể dễ dàng theo dõi các thông số quan trọng như vận tốc, vòng tua máy, quãng đường đã đi và áp suất lốp. Ngoài ra, bảng đồng hồ còn được trang bị hệ thống đèn cảnh báo để cảnh báo các lỗi hoặc tình huống nguy hiểm có thể xảy ra, giúp người lái nhận biết và xử lý kịp thời.

Bảng điều khiển:

Bảng điều khiển trung tâm là nơi tập trung các nút điều khiển quan trọng như nút khởi động, màn hình giải trí, điều hòa, và nút điều chỉnh gương chiếu hậu. Bên cạnh các thông số cơ bản, bảng điều khiển còn tích hợp các hệ thống cảnh báo để cảnh báo các lỗi hoặc tình huống nguy hiểm.

Gương chiếu hậu trong:

Gương chiếu hậu trong được lắp đặt gần trung tâm phía trên của kính chắn gió, hỗ trợ người lái quan sát phía sau xe, tăng cường an toàn và thuận tiện khi di chuyển.

Hệ thống bàn đạp chân:

Với xe tự động, phía dưới sàn thường chỉ có hai bàn đạp: bàn đạp ga và bàn đạp phanh. Trong khi đó, xe số sàn sẽ có thêm bàn đạp côn. Điều này là do hệ thống truyền động của hai loại xe này khác nhau.

Cần số:

Cần số thường được đặt ở vị trí trung tâm, giữa ghế lái và ghế hành khách phía trước, giúp người lái thực hiện các thao tác như lên số, về số và chuyển đổi giữa các chế độ lái khác nhau.

Bảng điều khiển cửa xe:

Bảng điều khiển cửa xe thường được tích hợp trên cửa bên phía người lái, điều khiển các chức năng như mở/ khóa cửa và điều chỉnh gương chiếu hậu bên ngoài.

Hệ thống ghế ngồi:

Ghế ngồi trên xe thường được trang bị đệm êm ái và có thể điều chỉnh, tạo cảm giác thoải mái cho người ngồi. Các hàng ghế sau có thể gập hoặc ngả linh hoạt, tạo ra không gian linh hoạt cho chứa hàng hóa hoặc tăng diện tích sử dụng xe.

Thông qua các bộ phận này, nội thất của xe ô tô không chỉ mang lại sự tiện nghi mà còn tạo điều kiện thuận lợi và an toàn cho người lái và hành khách.

Bài viết này đã cung cấp cho bạn một cái nhìn tổng quan về cấu trúc của một chiếc ô tô thông thường hiện nay. Hy vọng rằng thông qua nội dung này, bạn đã hiểu được các thành phần và hệ thống cơ bản trên một chiếc xe ô tô. Để tìm hiểu thêm chi tiết về các phần đã được giới thiệu, bạn có thể tham khảo các bài viết khác trên trang web của Gara Phú Hưng.